Praxis je sproveo analizu stanja rodne ravnopravnosti u Smederevu, kao deo aktivnosti u okviru projekta „Seksualno i rodno zasnovano nasilje – aktivnosti u Srbiji“, finansiranog od strane Visokog komesarijata Ujedinjenih nacija za izbeglice (UNHCR), a koji za cilj ima prevenciju i suzbijanje rodno zasnovanog nasilja na teritoriji Republike Srbije.

Ciljevi analize su predstavljanje rodno sprecifičnih položaja i uloga koje građani i građanke Smedereva obavljaju u sferi javnog i privatnog života, utvrđivanje stavova građana i građanki Smedereva o rodnim ulogama, kao i utvrđivanje stepena opšte upoznatosti građana i građanki Smedereva sa politikama rodne ravnopravnosti, kako na nacionalnom,tako i na nivou grada Smedereva; sprovođenje rodne analize lokalnih politika grada Smedereva u oblastima unapređenja položaja izbeglica i interno raseljenih lica, Roma, mladih, socijalne zaštite, zapošljavanja i unapređenja položaja osoba sa invaliditetom; definisanje preporuka za razvijanje aktivne politike jednakih mogućnosti muškaraca i žena u svim oblastima društvenog života i realizaciju rodne ravnopravnosti u svim oblastima javnog i privatnog sektora na nivou grada Smedereva.

Analizi je prethodilo istraživanje o stavovima građana i građanki Smedereva o rodnoj ravnopravnosti koje je sproveo „SeConS“ u periodu od 1. marta do 15. aprila 2015. godine. Istraživanje je obuhvatilo 381 lice - 248 lica iz redova domicilne populacije i 133 lica iz populacije interno raseljenih lica. U istraživanju je učestvovalo 188 žena i 193 muškarca.

Rezultati istraživanja ukazuju da postoje značajne rodne nejednakosti koje se ispoljavaju u nizu aspekata, a pre svega u pogledu položaja i uloga koje građani i građanke obavljaju u svakodnevnom životu, kako u javnoj sferi (u oblastima obrazovanja, tržišta rada, političkoj participaciji, pristupu institucijama i društvenim mrežama), tako i  u  sferi privatnosti (sferi partnerskih i porodičnih odnosa). Istraživanje je takođe pokazalo da je učešće u različitim domenima javne sfere društvenog života često uslovljeno delovanjem mehanizama selekcije i  participacije koji su zasnovani na različitim vidovima diskriminacije po osnovu rodne pripadnosti i statusa interno raseljenog lica. Svega 6% ispitanika i ispitanica iz redova domicilne populacije bilo je izložen o nekom vidu diskriminacije. Sa druge strane, 22% ispitanika i ispitanica iz redova  interno raseljenih lica susrelo se sa nekim vidom diskriminacije u sferi javnog života. Diskriminacija se najčešće javlja u oblastima pristupa institucijama, u obrazovnom sistemu i na radnom mestu. Većina ispitanika i ispitanica iz poduzorka interno raseljenih lica (njih 62%) smatra da su žene češće nego muškarci žrtve diskriminacije u oblastima rada i zapošljavanja. Takođe, 61% ispitanika i ispitanica  ovog poduzorka smatra da je ženama ugrožen posao zbog porodičnih obaveza češće nego muškarcima. Posebno zabrinjava podatak da se ispitanici i ispitanice najčešće opredeljuju ili za to da slučajeve diskriminacije ne prijave ili da se za pomoć obrate osobama od poverenja, najčešće članovima porodice i prijateljima. Samo nekoliko pojedinaca odlučilo se da diskriminaciju prijavi nadležnom državnom telu za pitanja diskriminacije, dok se mali broj ispitanika i ispitanica opredelio da diskriminaciju na radnom mestu prijavi reprezentativnom sindikatu.

Analiza sadrži i preporuke koje pored monitoringa postojeće zakonske regulative u oblasti rodne ravnopravnosti, obuhvataju i promovisanje pozitivne i nestereotipne slike žene i muškaraca u medijima, razvijanje programa podrške samozapošljavanju žena i programa edukacije o zaštiti opšteg, a posebno reproduktivnog, zdravlja žena, unapređivanje zaštite žena žrtava nasilja u porodoci, promovisanje uloge muškarca i dečaka u ostvarivanju rodne ravnopravnosti, kao i afirmaciju upotrebe rodno senzitivnog jezika u pravnim i političkim aktima nadležnih institucija.

Preuzmite: Analiza stanja rodne ravnopravnosti u Smederevu

U januaru 2016. godine stupile su na snagu odredbe Pravilnika o dopuni Pravilnika o postupku prijavljivanja i odjavljivanja prebivališta i boravišta građana, prijavljivanju privremenog boravka u inostranstvu i povratka iz inostranstva, pasiviziranja prebivališta i boravišta, obrascima i načinu vođenja evidencije kojima se postupak prijave prebivališta za novorođenčad pojednostavljuje (Pravilnik) i Zakona o izmenama i dopunama Zakona o republičkim administrativnim taksama, kojima se postupak za prijavu prebivališta za novorođenčad pojednostavljuje i olakšava.

Prema usvojenim dopunama Pravilnika, određivanje jedinstvenog matičnog broja građana za novorođeno dete čija su oba roditelja državljani Republike Srbije i imaju prijavljeno prebivalište na istoj adresi, smatra se prijavom prebivališta novorođenog deteta na adresi njegovih roditelja. Prijavu prebivališta novorođenog deteta čiji roditelji imaju različite adrese prijavljenog prebivališta, mogu da izvrše roditelji u zdravstvenoj ustanovi, popunjavanjem obrasca prijave prebivališta. Popunjen obrazac prijave se, nakon upisa novorođenog deteta u matičnu knjigu rođenih, elektronskim putem prosleđuje organizacionoj jedinici Ministarstva unutrašnjih poslova po mestu u kome se vrši prijava, koja, ukoliko su ispunjeni zakonom propisani uslovi, vrši prijavu prebivališta novorođenog deteta, dok se popunjen obrazac prijave prosleđuje toj organizacionoj jedinici radi unosa i čuvanja u elektronskoj evidenciji. Istovremeno, izmenama Zakona o republičkim administrativnim taksama propisano je oslobođenje od plaćanja takse za prijavu prebivališta novorođenog deteta, kao i oslobođenje od plaćanja takse za potvrdu o prijavi prebivališta novorođenog deteta.

Propisane dopune pojednostavljuju i skraćuju postupak prijave prebivališta za novorođenčad, roditeljima olakšavaju proceduru i što je najvažnije osiguravaju da veći broj dece u kraćem roku ima prijavljeno prebivalište što je preduslov za ostvarivanje drugih garantovanih prava.

U januaru 2016. godine stupile su na snagu odredbe Pravilnika o dopuni Pravilnika o postupku prijavljivanja i odjavljivanja prebivališta i boravišta građana, prijavljivanju privremenog boravka u inostranstvu i povratka iz inostranstva, pasiviziranja prebivališta i boravišta, obrascima i načinu vođenja evidencije kojima se postupak prijave prebivališta za novorođenčad pojednostavljuje (Pravilnik) i Zakona o izmenama i dopunama Zakona o republičkim administrativnim taksama, kojima se postupak za prijavu prebivališta za novorođenčad pojednostavljuje i olakšava.

Prema usvojenim dopunama Pravilnika, određivanje jedinstvenog matičnog broja građana za novorođeno dete čija su oba roditelja državljani Republike Srbije i imaju prijavljeno prebivalište na istoj adresi, smatra se prijavom prebivališta novorođenog deteta na adresi njegovih roditelja. Prijavu prebivališta novorođenog deteta čiji roditelji imaju različite adrese prijavljenog prebivališta, mogu da izvrše roditelji u zdravstvenoj ustanovi, popunjavanjem obrasca prijave prebivališta. Popunjen obrazac prijave se, nakon upisa novorođenog deteta u matičnu knjigu rođenih, elektronskim putem prosleđuje organizacionoj jedinici Ministarstva unutrašnjih poslova po mestu u kome se vrši prijava, koja, ukoliko su ispunjeni zakonom propisani uslovi, vrši prijavu prebivališta novorođenog deteta, dok se popunjen obrazac prijave prosleđuje toj organizacionoj jedinici radi unosa i čuvanja u elektronskoj evidenciji. Istovremeno, izmenama Zakona o republičkim administrativnim taksama propisano je oslobođenje od plaćanja takse za prijavu prebivališta novorođenog deteta, kao i oslobođenje od plaćanja takse za potvrdu o prijavi prebivališta novorođenog deteta.

Propisane dopune pojednostavljuju i skraćuju postupak prijave prebivališta za novorođenčad, roditeljima olakšavaju proceduru i što je najvažnije osiguravaju da veći broj dece u kraćem roku ima prijavljeno prebivalište što je preduslov za ostvarivanje drugih garantovanih prava.

Saopštenje objavljeno u sledećim medijima: Dijalog.net

U okviru projekta „Pravna pomoć licima u riziku od apatridije u Srbiji”, finansiranog od strane UNHCR-a, Praxis će u toku 2016. godine, pored ostalog, sprovoditi i aktivnosti usmerene na prevenciju i eliminaciju dečjih i prinudnih brakova. Glavne aktivnosti biće usmerene na podizanje svesti romske dece i roditelja, stručne i šire javnosti o potencijalnim rizicima i posledicama dečjih i prinudnih brakova, kao i na javno zagovaranje u cilju prevencije i eliminacije dečjih i prinudnih brakova na lokalnom i nacionalnom nivou.

Problem dečjih i prinudnih brakova u Srbiji uglavnom pogađa romsku zajednicu i do sada je uglavnom nedovoljno i neadekvatno tretiran od strane nadležnih institucija, često pod izgovorom da su ovakvi brakovi deo tradicije romske zajednice. Pored toga što predstavljaju jedan od uzroka koji dovode do apatridije, dečji i prinudni brakovi su ujedno i odraz patrijarhalnih vrednosti i tradicionalnih stavova prema ulozi žene u društvu i porodici, koji pri tom ugrožavaju psiho-fizičko zdravlje devojčica, izlažu ih većem riziku od nasilja u porodici, dovode do povećane stope ranog napuštanja školovanja, a kasnije i do siromaštva i njihove ekonomske zavisnosti od zajednice. Kao takvi predstavljaju ozbiljna kršenja ljudskih prava, suprotno Konvenciji o pravima deteta i Konvenciji o eliminisanju svih oblika diskriminacije nad ženama. Prema podacima istraživanja MICS-a za 2014. godinu, koje je sproveo UNICEF, procenat romskih devojčica koje su ušle u brak pre svog 15. rođendana iznosi 16,9% u poređenju sa 0,8% neromskih devojčica, odnosno 57% romskih devojčica u odnosu na 6,8% neromskih devojčica koje su stupile u brak pre svog 18. rođendana. Međutim, s obzirom da su u romskoj zajednici prisutnije vanbračne zajednice, stvarni procenat je daleko veći. Pored toga, statistike pokazuju da je 4% žena rodilo pre svoje 15. godine, a čak 38% žena starosne dobi od 20-24 rodilo je pre navršene 18. godine života.

U okviru ovog projekta, koji predstavlja nastavak zajedničkih aktivnosti Praxisa i UNHCR-a na temu dečjih i prinudnih brakova koje su započete u toku 2015. godine, održaće se 4 dvodnevne radionice sa romskom decom i roditeljima u Leskovcu i Kostolcu čiji je cilj podizanje svesti o štetnim efektima dečjih i prinudnih brakova, sa posebnim osvrtom na seksualno i reproduktivno zdravlje, rodnu perspektivu, značaj pravovremenog obrazovanja, kao i pravo na slobodan izbor bračnog druga. Radionice će pratiti opštinski sastanci koji će okupiti sve relevantne aktere na lokalu, a uporedo sa podizanjem svesti lokalnih zajednica o važnosti rešavanja problema dečjih i prinudnih brakova, biće osnovana radna grupa koja će pored predstavnica romske zajednice okupiti i eksperte i ekspertkinje za prava deteta i rodnu ravnopravnost. Oslanjajući se na znanja i informacije dobijene na radionicama i zaključke sa opštinskih sastanaka, a uz analizu propisa i slučajeva iz prakse, radna grupa će pripremiti predlog javnih politika i preporuka za rešavanje problema dečjih i prinudnih brakova.

U cilju što veće vidljivosti problema dečjih i prinudnih brakova, stručna i šira javnost biće redovno obaveštavana o aktivnostima Praxisa usmerenim na prevenciju i eliminaciju dečjih i prinudnih brakova.

U okviru projekta „Pravna pomoć licima u riziku od apatridije u Srbiji”, finansiranog od strane UNHCR-a, Praxis će u toku 2016. godine, pored ostalog, sprovoditi i aktivnosti usmerene na prevenciju i eliminaciju dečjih i prinudnih brakova. Glavne aktivnosti biće usmerene na podizanje svesti romske dece i roditelja, stručne i šire javnosti o potencijalnim rizicima i posledicama dečjih i prinudnih brakova, kao i na javno zagovaranje u cilju prevencije i eliminacije dečjih i prinudnih brakova na lokalnom i nacionalnom nivou.  

Problem dečjih i prinudnih brakova u Srbiji uglavnom pogađa romsku zajednicu i do sada je uglavnom nedovoljno i neadekvatno tretiran od strane nadležnih institucija, često pod izgovorom da su ovakvi brakovi deo tradicije romske zajednice. Pored toga što predstavljaju jedan od uzroka koji dovode do apatridije, dečji i prinudni brakovi su ujedno i odraz patrijarhalnih vrednosti i tradicionalnih stavova prema ulozi žene u društvu i porodici, koji pri tom ugrožavaju psiho-fizičko zdravlje devojčica, izlažu ih većem riziku od nasilja u porodici, dovode do povećane stope ranog napuštanja školovanja, a kasnije i do siromaštva i njihove ekonomske zavisnosti od zajednice. Kao takvi predstavljaju ozbiljna kršenja ljudskih prava, suprotno Konvenciji o pravima deteta i Konvenciji o eliminisanju svih oblika diskriminacije nad ženama. Prema podacima istraživanja MICS-a za 2014. godinu, koje je sproveo UNICEF, procenat romskih devojčica koje su ušle u brak pre svog 15. rođendana iznosi 16,9% u poređenju sa 0,8% neromskih devojčica, odnosno 57% romskih devojčica u odnosu na 6,8% neromskih devojčica koje su stupile u brak pre svog 18. rođendana. Međutim, s obzirom da su u romskoj zajednici prisutnije vanbračne zajednice, stvarni procenat je daleko veći. Pored toga, statistike pokazuju da je 4% žena rodilo pre svoje 15. godine, a čak 38% žena starosne dobi od 20-24 rodilo je pre navršene 18. godine života.

U okviru ovog projekta, koji predstavlja nastavak zajedničkih aktivnosti Praxisa i UNHCR-a na temu dečjih i prinudnih brakova koje su započete u toku 2015. godine, održaće se 4 dvodnevne radionice sa romskom decom i roditeljima u Leskovcu i Kostolcu čiji je cilj podizanje svesti o štetnim efektima dečjih i prinudnih brakova, sa posebnim osvrtom na seksualno i reproduktivno zdravlje, rodnu perspektivu, značaj pravovremenog obrazovanja, kao i pravo na slobodan izbor bračnog druga. Radionice će pratiti opštinski sastanci koji će okupiti sve relevantne aktere na lokalu, a uporedo sa podizanjem svesti lokalnih zajednica o važnosti rešavanja problema dečjih i prinudnih brakova, biće osnovana radna grupa koja će pored predstavnica romske zajednice okupiti i eksperte i ekspertkinje za prava deteta i rodnu ravnopravnost. Oslanjajući se na znanja i informacije dobijene na radionicama i zaključke sa opštinskih sastanaka, a uz analizu propisa i slučajeva iz prakse, radna grupa će pripremiti predlog javnih politika i preporuka za rešavanje problema dečjih i prinudnih brakova.

U cilju što veće vidljivosti problema dečjih i prinudnih brakova, stručna i šira javnost biće redovno obaveštavana o aktivnostima Praxisa usmerenim na prevenciju i eliminaciju dečjih i prinudnih brakova.

Dana 5. januara 2016. godine, Praxis je posetilo 33 studenta Univerziteta u Hong Kongu, članova organizacije Svetski univerzitetski servis (World University Service, The University of Hong Kong Branch - WUSHKUB). U fokusu delovanja WUSHKUB nalazi se promocija kulturne razmene, ljudskih prava, aktuelnih političkih tema i jednakih mogućnosti za sve.

Predstavnici Praxisa su studentima predstavili stanje ljudskih prava u Srbiji i probleme sa kojima se najugroženije grupe suočavaju. Studenti su naročito bili zainteresovani za međunacionalne odnose u regionu, rodnu ravnopravnosti, položaj Roma i odnose Srbije i Kosova.

Studenti su nas upoznali sa stanjem ljudskih prava etničkih manjina i stanjem u pogledu rodne ravnopravnosti u Hong Kongu. Naime, 95% stanovnika Hong Konga čine Kinezi, a 5% stanovnika čine nacionalne manjine (Indusi, Pakistanci, Indonežani, Japanci i Tajlanđani). Najveća socijalna distanca postoji prema Indusima i Indonežanima zbog boje njihove kože. Takođe, u Hong Kongu živi približno 10.000 izbeglica iz Sirije i drugih bliskoistočnih zemalja čiji su osnovni problemi neadekvatni uslovi života, nedostatak hrane, nemogućnost ostvarivanja prava iz oblasti socijalne zaštite i zaposlenja.

Kada je reč o položaju žena u Hong Kongu, u poslednjih 100 godina došlo je do značajne promene u percepciji položaja žene u društvu – dok su ranije žene uglavnom identifikovane kao majke i nositeljke uloge brige o deci, mužu i domaćinstvu (čemu je u velikoj meri doprinela konfučijanska filozofska tradicija u okviru koje je dužnost žene da bude podređena muškarcu), danas je preovlađujuća slika emancipovane žene - samostalne, obrazovane i zaposlene. Ipak, žene u Hong Kongu su i dalje nedovoljno prisutne na rukovodećim i funkcionerskim pozicijama, kao i u organima izvršne vlasti, usled čega žene bivaju isključene iz procesa donošenja odluka.

Iako se ove dve zemlje nalaze na dva različita kontinenta, različitog su stepena ekonomske razvijenosti i poseduju drugačije kulutrno-istorijsko nasleđe, u razgovoru sa studentima smo došli do zaključka da su problemi sa kojima se suočavamo slični i da je potrebno dodatno unaprediti položaj žena, nacionalnih manjina, izbeglica i drugih marginalizovanih grupa, u cilju izgradnje ravnopravnog i tolerantnog društva.

Preuzmite izveštaj: OVDE

Preuzmite izveštaj: OVDE

Poverenica za zaštitu ravnopravnosti je, postupajući po pritužbi Praxisa, utvrdila da je predsednik Opštine Kanjiža na konferenciji za novinare, 12. avgusta 2015. godine, izneo niz diskriminatornih stavova kojima se vređa dostojanstvo izbeglica i migranata, a koji su dan kasnije objavljeni i na internet prezentaciji Opštine Kanjiža pod nazivom Stav lokalne samouprave u vezi migranata.

Predsednik Opštine Kanjiža je, između ostalog, izjavio da „ovi stranci ne poseduju najosnovnije elemente opšte inteligencije i kulture...“, apelujući na građane da budu spremni za slučaj kada će ih pozvati da izraze svoje nezadovoljstvo. Praxis je podneo pritužbu poverenici za zaštitu ravnopravnosti, navodeći da se izjavom stvara ponižavajuće i uvredljivo okruženje prema izbeglicama, doprinosi širenju predrasuda, netrpeljivosti i netolerancije, kao i da izjava ima posebnu težinu jer dolazi od nosioca javne vlasti.

Poverenica je preporučila predsedniku Opštine Kanjiža da uputi javno izvinjenje, da ubuduće ne daje i ne objavljuje izjave kojima se vređa dostojanstvo i podržavaju predrasude prema izbeglicama, kao i da svojim postupanjem doprinosi smanjenju ksenofobije, rasizma i diskriminacije i povećanju tolerancije prema izbeglicama. Predsednik Opštine Kanjiža je, postupajući po preporuci poverenice, objavio izvinjenje na sajtu Opštine Kanjiža, što govori o učinkovitosti ovog mehanizma zaštite od diskriminacije.

Mišljenje poverenice je važno jer podseća nosioce javne vlasti da moraju biti svesni odgovornosti za javno izgovorenu reč, kao i na obavezu da ne podstiču netrpeljivost i netoleranciju u društvu.

Kristina Vujić, pravna analitičarka u Praxisu, predstavila je "Istraživanje o pristupu Romkinja socioekonomskim pravima u Srbiji", koje je sprovedeno u okviru projekta Pravna pomoć i zagovaranje – pristup pravima i borba protiv diskriminacije Roma, podržanog od Civil Rights Defenders-a i Švedske agencije za međunarodnu saradnju.

Pogledajte prilog na TV Kopernikus.