U neformalnom naselju „Čukarička šuma“ preko 17 godina žive Romi i Romkinje, uglavnom interno raseljena lica sa Kosova, u improvizovanim stambenim objektima bez ikakve infrastrukture, i u krajnje nehumanim uslovima. Prema popisu Sekretarijata za socijalnu zaštitu u naselju živi 81 porodica, odnosno 467 osoba. Gotovo bez izuzetka, reč  je o nezaposlenim osobama. Najčešće žive isključivo od sakupljanja sekundarnih sirovina.

Nakon više od 17 godina još uvek ne postoji naznaka za pronalaženje trajnog i održivog stambenog rešenja za ova lica. 

U novembru 2014. godine, Praxis je, uz podršku SKRUG-a koji okuplja 75 organizacija civilnog društva i Mreže organizacija za decu Srbije, koja okuplja 95 organizacija civilnog društva, uputio molbu Komesarijatu za izbeglice i migracije za urgentno pružanje pomoći stanovnicima neformalnog naselja „Čukarička šuma“ u vidu dodele materijala za ogrev.

Tadašnji povod za obraćanje bio je organizovan protest građana/ki naselja Čukarička padina protiv stanovnika/ca obližnjeg neformalnog naselja „Čukarička šuma“ zbog kancerogenog dima koji je, prema tvrdnjama građana, poticao od paljenja guma, kablova i drugih sekundarnih sirovina u tom naselju. Iako su građani koji su protestovali isticali da je zbog kancerogenog dima ugroženo njihovo zdravlje i zdravlje njihove dece, tokom paljenja sekunadarnih sirovina, ipak, najviše trpi zdravlje samih stanovnika naselja „Čukarička šuma“. 

Pre dve godine izrazili smo zabrinutost za stanovnike/ce naselja „Čukarička šuma“ i, imajući u vidu široko rasprostranjenu diskriminaciju prema Romima i Romkinjama, ukazali na proteste kao na ozbiljnu pretnju miru i bezbednosti stanovnika/ca naselja. Svesni činjenice da je za rešavanje problema stanovnika/ca neformalnog naselja „Čukarička šuma“ i pronalaženje trajnog i održivog rešenja za pitanje stanovanja neophodno uključivanje svih relevantnih aktera, tada smo se obratili Komesarijatu za izbeglice i migracije sa molbom da hitno preduzme mere i aktivnosti u okviru svoje nadležnosti i da u saradnji sa relevantnim institucijama i državnim organima osigura rešavanje stambenog pitanja stanovnika ovog naselja i obezbedi da im se uputi pomoć u vidu dodele drva za ogrev. Tom prilikom, dobili smo odgovor da je Komesarijat za izbeglice i migracije inicirao sastanak nadležnih službi opštine Čukarica i Grada Beograda, koji je održan 21.11.2014. godine, kada je dogovoreno da Grad Beograd donese plan zatvaranja neformalnih centara na teritoriji Grada i u skladu s tim preduzme odgovarajuće aktivnosti.

Od septembra su ponovo aktuelni protesti građana/ki opštine Čukarica, koji su u medijima zabeleženi naslovima Čukarička padina u dimu spaljenih guma i LJUDI, POTROVAĆE NAS! Žitelji Čukaričke padine zabrinuti zbog svakodnevnog paljenja guma i kablova. Gradske vlasti su se dosetile ovog puta na koji način mogu rešiti problem paljenja sekundarnih sirovina - uvođenjem celodnevnog dežurstva oko ovog dela Čukaričke padine, tako da će se na prijave građana, a u saradnji sa Komunalnom policijom brzo reagovati ukoliko dođe do ponovnih paljenja sekundarnih sirovina.

Uprkos Praxisovoj inicijativi, molbi i ukazivanju na neophodnost urgentnog pružanja pomoći stanovnicima ovog naselja, situacija se nije značajno promenila. Pred dolazeću zimu, kako ne vidimo adekvatan odgovor predstavnika vlasti na probleme sa kojima se suočavaju stanovnici/e neformalnog naselja „Čukarička šuma“, još jednom apelujemo da se preduzmu mere koje imaju za cilj unapređivanje životnih uslova u ovom naselju.

After the completion of the ECHO-funded project that we implemented in partnership with Norwegian Refugee Council at the end of July 2016, on 15 August 2016, Praxis started implementing the Project “Protection Monitoring and Assistance to Refugees and Asylum seekers in Belgrade”, funded by the Save the Children International in Serbia. We have been back in the field in Belgrade since 22 August 2016, providing information to refugees in Belgrade, protection by presence, identification of vulnerable cases and referrals to other agencies for targeted assistance. We are also doing protection monitoring of the situation in the field and advocating for addressing identified protection gaps. 

The number of refugees and migrants present daily in Belgrade parks near the Bus Station ranged from 400 to over 700 persons and was constantly rising. Given the fact that the capacities of the asylum centres (AC), refugee aid points (RAP) and one-stop centres in Serbia have nearly reached their maximum, what is concerning is the fact that around 300 people sleep out in the open, at parking lots, ruined barracks, on the streets, which might pose a serious humanitarian concern given the upcoming winter.

In the reporting period, Praxis provided a total of 2,396 refugees with timely and adequate information. Out of this number, 1284 persons, nearly 54% of all informed refugees, were from Afghanistan (701 adults and 583 children), with an increase of Afghan families arriving. A total of 299 beneficiaries we served (12.5%) were from Syria, 134 from Iraq (5.6%), 167 from Pakistan (nearly 7%), while 135 beneficiaries (5.6%) from other countries, including Iran, Morocco, Algeria, Egypt, Uzbekistan, etc. Out of the total number of served beneficiaries, Praxis provided information to a total of 120 unaccompanied and separated children (UASC), 84% of them being from Afghanistan, and the rest from Pakistan, Morocco, Algeria, etc. In the same period, Praxis identified 618 vulnerable refugees and referred them to other organizations for targeted assistance, mainly for food, NFIs, accommodation, transportation, medical assistance, registration, legal assistance, AVR, and followed up on the cases when possible.

Download the Report here.

U sklopu aktivnosti kojima je širom sveta obeležen Međunarodni dan mira, u Beogradu je tokom 20. i 21. septembra održana međunarodna konferencija „Šta nam mala deca govore“. Tokom konferencije učesnicima su se obratili eminentni stručnjaci iz oblasti ranog razvoja deteta, predškolskog vaspitanja i obrazovanja, vodeći evropski stručnjaci za sprečavanje diskriminacije, predstavnici UNICEF-a i ministarstava prosvete iz država regiona, kao i predstavnici međunarodnih mreža i nevladinih organizacija koje se širom sveta bave izgradnjom mira, razvijanjem poštovanja o različitostima od ranog doba, i borbom protiv diskriminacije i nasilja među i nad decom. 

Konferenciju je organizovala nevladina organizacija „Pomoć deci“, u okviru programa Partnerstvo za pomirenje kroz predškolsko vaspitanje, obrazovanje i razvoj u Evropi (PRECEDE). Cilj ovog programa je primena najboljih praksi za podizanje male dece i pronalaženje delotvornih načina za njihovo obrazovanje i vaspitanje kao budućih građana demokratskog društva. Naime, prema rečima profesora Pol Konolija, jednog od gostujućih predavača, veliki broj studija koje su u oblasti ranog dečjeg razvoja sprovođene u SAD-u još od 1920. godine, ukazao je na to da su deca tokom druge godine života već sposobna da prepoznaju razlike u boji kože. Štaviše, od treće godine pa nadalje, te razlike mogu postati uzrok negativnih stavova ili predrasuda.

Na konferenciji je, s tim u vezi, rano detinjstvo istaknuto kao najbitniji period za formiranje socijalnih kompetencija i zdrave ličnosti, a vaspitanje i obrazovanje koje uzimaju ovo u obzir, od presudnog značaja za uklanjanje predrasuda, poštovanje različitosti za miran život u multietničkim i multikulturalnim zajednicama, poštovanje ljudskih prava, inkluziju i razvoj u aktivnog građanina demokratskog sveta.

Međunarodna konferencija o pravima deteta održana je 12. septembra, u Medija centru, u organizaciji Centra za unapređivanje pravnih studija (CUPS) i AIRE centra iz Londona. 

Konferencija, koja je bila posvećena daljoj afirmaciji prava deteta, kao i rešavanju otvorenih pitanja vezanih za domaće zakonodavstvo i praksu primene propisa, podeljena je na tri panela. 

Nakon prvog i drugog panela, tokom kojih je pružen uvid u opšte pravne standarde poštovanja i zaštite prava deteta, kao i rezultate istraživanja u vezi sa krivično pravnim položajem deteta, usledio je treći panel, posvećen pravnom položaju deteta u vezi sa ostavarivanjem niza posebnih prava.

U okviru ovog panela, tokom kojeg su, između ostalog, predstavljeni položaj dece sa mentalnim invaliditetom, zaštita interesa deteta u porodičnim stvarima i položaj dece-migranata, Praxis je predstavio probleme pravno nevidljive dece. 

Naime, analiza problema pravno nevidljivih lica u Srbiji, nažalost, pokazuje dugogodišnje kršenje i zanemarivanje principa najboljeg interesa deteta. Do usvajanja posebnog postupka utvrđivanja vremena i mesta rođenja došlo je uz ozbiljno kašnjenje. Godinama princip najboljeg interesa deteta nije imao nikakvo značenje za svu decu koja nisu uspevala da se upišu u matičnu knjigu rođenih. Osnovna prava te dece su, svakim danom koji su provodila bez dokumenata, kršena, a država je odbijala da preuzme odgovornost za rešenje problema. U pogledu prijave rođenja deteta takva situacija još uvek traje, iako je jasno da nemogućnost prijave rođenja deteta i izostanak zaštite u najosetljvijem periodu života, neposredno nakon rođenja, ne mogu biti u skladu sa principom najboljeg interesa deteta. 

Upravo imajući u vidu naročito ranjiv položaj dece, kao i okolnost da bi prava garantovana Konvencijom o pravima deteta morala da budu dostupna svakom detetu, od ključne važnosti je da mere koje će obezbediti upis činjenice rođenja odmah nakon rođenja, bez obzira na to da li roditelji deteta poseduju lične dokumente ili ne, budu efikasne. Takođe, neophodno je da te mere budu hitno usvojene i promovisane, jer će tek rešavanjem problema u vezi sa prijavom rođenja deteta država konačno rešiti problem pravno nevidljivih u Srbiji, a time obezbediti i poštovanje Konvencije i uvažavanja principa najboljeg interesa deteta.

Povodom predstojećeg razmatranja Drugog i trećeg periodičnog izveštaja o primeni Konvencije o pravima deteta Republike Srbije, Praxis je, u saradnji sa Institutom za apatridiju i inkluziju i Evropskom mrežom za pitanja apatridije  podneo Komitetu za prava deteta Prilog organizacija civilnog društva o primeni člana 7 Konvencije. 

Iako je Praxis imao priliku da učestvuje u procesu pripreme državnog izveštaja, neki od suštinskih komentara i primedaba nisu našli svoje mesto u tom izveštaju, pa se podneti prilog organizacija civilnog društva, pored toga što prepoznaje sve napore u ostvarivanju prava na državljanstvo, fokusira na analizu preostalih problema značajnih za potpuno sagledavanje stanja prava deteta u toj oblasti. Dodatni razlog za podnošenje posebnog izveštaja, organizacije su našle u značaju ostvarivanja prava na državljanstvo i uticaju koji mogućnost ostvarivanja prava ima na korpus drugih statusnih i socioekonomskih prava, posebno imajući u vidu prožimajuća načela zabrane diskriminacije i najboljeg interesa deteta. 

Podneti prilog daje opšti osvrt na pitanja koja se vezuju za problem apatridije u Srbiji, a s tim u vezi i na pojedinačne preostale izazove u primeni člana 7 Konvencije koji garantuje pravo svakog deteta da bude prijavljeno odmah nakon rođenja i da od rođenja ima pravo na ime, pravo na staranje, državljanstvo, pravo da sazna ko su mu roditelji, kao i pravo na  njihovo staranje. Problemi u ostvarivanju prava vezuju se, pre svega, za nemogućnost sve dece da budu upisana u matičnu knjigu rođenih odmah po rođenju, zatim diskriminaciju koja se po tom osnovu javlja, kao i potrebu za dodatnim unapređenjem pravnog okvira i prakse postupanja nadležnih organa. Izveštaj je struktuiran tako da je u vezi sa svakim problemom dat predlog pitanja za delegaciju RS koja će izveštaj predstaviti. Konačno, izveštaj sadrži i preporuke kao dodatne smernice Komitetu o pravcu i mogućnostima unapređenja ostvarivanja prava iz člana 7 Konvencije. 

Tokom aprila 2016. godine, Praxis je održao dve dvodnevne radionice za Romkinje i Rome u Leskovcu i Kostolcu usmerene na prevenciju i eliminaciju dečjih, ranih i prinudnih brakova. Radionice su organizovane kao deo aktivnosti projekta „Pravna pomoć licima u riziku od apatridije u Srbiji“, koji finansira UNHCR. 

Učestvovale su 52 žene i devojčice i 40 muškaraca i dečaka. Cilj radionica je bio da se kroz diskusiju zajednički imenuju uzroci i posledice ove škodljive tradicionalne prakse, kao i da se dođe do predloga mehanizama koji bi doveli to prevencije i eliminacije dečjih, ranih i prinudnih brakova. Razgovarali smo o značaju zdravog razvoja dece u najranijem detinjstvu, poštovanju dečjih potreba i želja, neophodnosti redovne zdravstvene zaštite, sa posebnim osvrtom na seksualno i reproduktivno zdravlje, ali i na ključni značaj pravovremenog obrazovanja. Na ovaj način, podstakli smo učesnice/ke na dalji razgovor o ulozi žene i muškarca u romskoj zajednici, o uzrocima i posledicama dečjih, ranih i prinudnih brakova i o tome kako ih preduprediti. Kao glavne uzroke zastupljenosti dečjih, ranih i prinudnih brakova u romskoj zajednici, učesnice i učesnici radionica izdvojili su siromaštvo, nizak obrazovni status romskih porodica koje žive u romskim naseljima, visoku stopu nezaposlenosti Romkinja i Roma i  patrijarhalnu kulturnu tradiciju. 

Za više informacija, videti: Praxis održao radionice usmerene na prevenciju i eliminaciju dečjih, ranih i prinudnih brakova 

U periodu od 19. do 21. aprila 2016. godine održan je 8. Forum koalicija za prava deteta u Evropi 2016. godine u Talinu, Estonija. Jasmina Miković iz Praxisa, članica Upravnog odbora MODS, i Saša Stefanović, direktor MODS, predstavljali su Mrežu organizacija za decu Srbije- MODS. Forum je okupio 75 predstavnika nacionalnih, regionalnih i evropskih koalicija i mreža koje zajedno rade na ostvarenju prava i dobrobiti dece.  

Učesnici Foruma su složno i koordinisano razmatrali pitanja o javnom zagovaranju u oblasti prava deteta, monitoringu i umrežavanju. Pored toga, jednodnevna obuka je učesnicima omogućila da steknu praktične veštine u javnom zagovaranju u oblasti prava deteta i pružila savete kako da delotvorno rade sa internim i eksternim akterima, te kako da prikupljaju dodatna sredstva koja mogu biti od koristi za proces kreiranja politika kako na nacionalnom tako i na evropskom nivou.

Kako bi se povećala svest javnosti o problematici dečjih prava, na ovom događaju je posebno podstaknuta saradnja sa relevantnim akterima u pojedinačnim zemljama unutar koalicija za decu, kao i sa eksternim akterima iz privatnog sektora, civilnog društva, akademske zajednice i medija.

Ishodi Foruma će predstavljati unapređenje razumevanje načela Konvencije o pravima deteta Ujedinjenih nacija i zagovaranje održivog ostvarivanja prava deteta u sadašnjoj društveno-ekonomskoj klimi, imajući na umu da se ista načela ne mogu primenjivati na sve, te uzimajući u obzir promenljivost okoline i situacija i specifične potrebe sa kojima su učesnici dolazili.

Za više informacija, videti: Praxis i MODS na 8. Forumu koalicija za prava deteta u Evropi 2016. godine