Saopštenje preuzeto od World Vision-a

Zašto su potrebne usluge u zajednici?

Usluge u zajednici treba da omoguće zadovoljenje osnovnih životnih potreba građana i građanki Srbije, kako dece tako i odraslih.

Usluge koriste onima kojima društvo treba da obezbedi dodatnu podršku kako bi mogli da učestvuju u svakodnevnom životu u zajednici u kojoj žive – da izlaze iz kuće, da nabave hranu, da se okupaju, da se leče, da idu u školu, da budu okruženi drugim ljudima, da razvijaju svoje mogućnosti.

Ove usluge imaju različite predviđene forme – neke usluge se pružaju korisninicima u njihovim domovima, neke u za to posebno opremljenim prostorima, a neke omogućavaju funkcionisanje korisnika van kuće. To su, na primer, pomoć u kući za stara lica i decu sa smetnjama u razvoju, svratište za decu koja žive i rade na ulici, sigurne kuće za žrtve nasilja, različite vrste dnevnih boravaka- za decu sa rizicima u ponašanju, decu sa smetnjama u razvoju, itd.

Usluge u zajednici mogu da pružaju pružaoci iz javnog, privatnog i civilnog sektora, na osnovu konkursa za javnu nabavku, iz zakonom predviđenog spektra usluga, a za koju lokalna samouprava proceni da je potrebna.

Usluge u zajednici su neophodne ne samo onima koji ih direktno koriste, već i njihovom okruženju- porodici i zajednici.

Zašto se gase usluge za decu u zajednici?

U toku je obustavljanje rada i gašenje usluga za decu u zajednici na teritoriji Srbije.

Usluge su hronično ugrožene nerazumevanjem potrebe za njima od strane nacionalnih i lokalnih vlasti, a u poslednje vreme i načinom sprovođenja mera štednje i smanjivanja obima javnog sektora.

Izmenama Zakona o budžetskom sistemu koje su usvojene krajem 2013. godine*, zabranjeno je zapošljavanje novih radnika u naredne dve godine, a broj privremeno angažovanih saradnika u insitucijama koje se finansiraju iz budžeta je ograničen na 10% od ukupnog broja zaposlenih. Iako su Zakonom predviđeni izuzeci od ovih ograničenja za neke korisnike javnih sredstava**, sektor socijalne zaštite nije među njima. Tako se ograničenje broja saradnika bez izuzeća odnosi i na ustanove socijalne zaštite (centre za socijalni rad) koje često uz anagažmasaradnika pružaju usluge u zajednici- to su na primer gerontodomaćice za pomoć starim licima ili negovateljice za decu sa smetnjama u razvoju.

Osim Zakona na nacionalnom nivou, Odlukom o izmenama i dopunama odluke o pravima i uslugama socijalne zaštite za grad Beograd donetoj 22. aprila 2014*** , brišu se dve neophodne usluge iz spektra usluga predviđenih zakonom – Svratiše i Personalna asistencija. Grad Beograd ni do sada nije adekvatno podržavao usluge koje su neophodne, a ovom Odlukom su one i izbrisane kao nepotrebne, čime je onemogućeno da pružaoci traže sredstva za pružanje usluge kod donatora. Takođe, brisanjem usluga namenjenih nekoj grupi građana, bez prethodnog dokaza o nepotrebnosti usluga ili alternativnog rešenja za zadovoljavanje potreba korisnika, dovodi u pitanje sam odnos države i društva prema građanima i građankama.

Podsećamo da se u Srbiji godinama unazad ulaže u razvoj lokalnih usluga, koje bi trebalo da odgovore na potrebe građana u samom mestu stanovanja, bez odvajanja od porodice i zajednice. Velika sredstva međunarodnih donatora, uključujući sredstva Evropske unije i pojedinačnih zemalja članica EU, su bila usmerena upravo na podsticanje novih usluga, koje bi nakon završetka donatorskih projekata trebalo da budu održive - preuzete od strane lokalnih zajednica i finansirane od strane opštine.**** .Paradoksalno je što se kao posledica štednje na ovaj način troše resursi koje su međunarodni donatori, kao i naša Vlada i lokalne samouprave uložili (za svaku od ovih usluga je bilo potrebno da se obuči osoblje, opremi prostor, kupi materijal za rad ili vozilo).

Smatramo izuzetno štetnim što se na ovaj način onemogućava funkcionisanje usluga od kojih direktno zavisi ostvarivanje osnovnih prava korisnika i njihovih porodica. Pozivamo zainteresovane strane u Vladi - među njima Мinistarstvo rada, zapošljavanja, boračkih i socijalnih pitanja, Ministarstvo državne uprave i lokalne samouprave i Ministarstvo finansija, da što pre u saradnji sa lokalnim samoupravama i centrima za socijalni rad nađu način da mere štednje I smanjivanje obima i reformu javnog sektora usklade sa potrebama i pravima korisnika usluga socijalne zaštite i njihovih porodica.

World Vision je organizacija orijentisana na humanitarnu i razvojnu pomoć i položaj dece, koja radi u preko 100 zemalja sveta, uključujući države članice EU, kao i zemlje koje su otpočele proces pridruživanja. Nosilac aktivnosti World Vision-a u Srbiji je Agroinvest Fondacija i poslednjih nekoliko godina organizacija je aktivna u oblasti praćenja razvoja lokalnih usluga (samostalno i u partnerstvu sa Pokrajinskim Zavodom za socijalnu zaštitu), kao i kroz podršku Mreži organizacija za decu (MODS), u partnerstvu sa Otvorenim klubom (sedištem Sekretarijata MODS-a).

*Zakon o izmenama i dopunama Zakona o budžetskom sistemu, Službeni glasnik, broj 108/2013.
** Član 6 Zakona
***Službeni list Grada Beogrda 37-14. Dostupno na http://www.sllistbeograd.rs/pdf/download/707/
****Jedno od poslednjih velikih ulaganja je bila upravo donacija Evropske unije u iznosu od od tri miliona evra za razvoj usluga u zajednici za decu sa smetnjama u razvoju i njihove porodice u 41 opštini u Srbiji u periodu od 2011. do 2013. godine. Donacija je bila deo projekta IPA socijalna inkluzija 2008 (EuropeAid/130732/L/ACT/RS)

Tokom aprila i maja 2014. godine, nakon više od godinu i po dana od usvajanja Zakona o dopunama Zakona o vanparničnom postupku kojim je propisan postupak utvrđivanja vremena i mesta rođenja, održan je drugi ciklus seminara za sudije i sudijske saradnike o primeni Zakona. Seminari su, kao i prethodne godine, održani u Novom Sadu, Kragujevcu, Nišu i Beogradu, u organizaciji Ministarstva državne uprave i lokalne samouprave i Pravosudne akademije, a u saradnji sa Zaštitnikom građana, Visokim komesarijatom za izbeglice UN-a i Praxisom.

Program seminara osmišljen je na način da se sudijama i saradnicima u uvodnim izlaganjima predstave ostvareni rezultati u vezi sa primenom zakona od značaja za upis u matičnu knjigu rođenih – Zakona o matičnim knjigama i Zakona o vanparničnom postupku, o čemu su govorili predstavnici Ministarstva državne uprave i lokalne samouprave, Zaštitnika građana i Visokog komesarijata za izbeglice UN-a. Učesnicima seminara ponovljeni su razlozi za propisivanje postupka utvrđivanja vremena i mesta rođenja, predstavljene druge aktivnosti koje su preduzete u okviru Tehničke grupe, a u ciju rešavanja problema pravno nevidljivih lica, uz ocenu govornika da svi pokazatelji govore o tome da propisivanje posebnog sudskog postupka daje očekivane rezultate. U tom smislu, zamenik zaštitnika građana za nacionalne manjine, isticao je na seminarima da se čak i broj pritužbi koji se odnosi na probleme pravno nevidljivih lica prilikom upisa u matične knjige rođenih znatno smanjio što, po njegovoj oceni, upućuje na činjenicu da oni svoja prava efikasno ostvaruju u sudskom postupku.

U drugom delu seminara, docent Pravnog fakulteta u Beogradu, dr. Nikola Bodiroga, govorio je o postupku utvrđivanja vremena i mesta rođenja uz poseban osvrt na odredbe koje su u praksi tumačene na različite načine, navodeći uz to i probleme koji su do sada uočeni u primeni Zakona. Izlaganje je bilo potkrepljeno konkretnim primerima iz prakse Praxisa pa je predstavljalo dobru osnovu za diskusiju sa prisutnim sudijama. Posebno je skrenuta pažnja na mogućnost podnošenja zajedničkog predloga više lica koji je, usled istovetne činjenične građe, u interesu ekonomočnosti postupka, ali je i ukazano na činjenicu da se time izbegava pravni vakum, a problem upisa u matičnu knjigu rođenih za članove porodice rešava istovremeno. Sudijama je ukazano da, ponovo zbog razloga ekonomičnosti i celishodnosti, ne treba zakazivati „pripremna ročišta“ radi saslušanja pravno nevidljivog lica pa tek onda zahtevati izveštaje nadležnih organa uprave, već u skladu sa odredbama postupka ročišta zakazati tek kada se prime neophodna obaveštenja od njih. Odgovarajući na jedan od problema u praksi, a koji se odnosi na to ko može biti svedok u postupku, predavač je istakao da svedoci mogu biti lica u srodstvu sa pravno nevidljivim licem, kao i da to ne moraju biti lica koja su prisustvovala rođenju predlagača, što je suprotno praksi pojedinih sudova koji su upravo insistirali na saslušanju nesrodnih svedoka i lica koja su prisustvovala samom rođenju. Ponovljeno je da je saslušanje prema odredbama postupka obavezno, a da se u situacijama kada se pravno nevidljivo lice nalazi u inostranstvu primenjuju odredbe o međunarodnoj pravnoj pomoći ili, kada za to postoje uslovi, odredbe Zakona o parničnom postupku kojima je uređeno saslušanje putem konferencijske veze. Prisutnim sudijama je ukazano da su se u praksi događale situacije da su predlagači dobijali opomene za plaćanje troškova veštačenja što je suprotno Zakonu kojim je striktno uređeno da se troškovi veštačenja u postupku utvrđivanja vremena i mesta rođenja isplaćuju iz sredstava suda. Još jedan od problema iz prakse odnosio se na dostavljanje rešenja nadležnom matičaru, pa je sudijama posebno skrenuta pažnja da se mora izraditi i matičaru dostaviti pisani otpravak rešenja, a ne zapisnik sa ročišta, što se u praksi događalo. Na kraju izlaganja, sudijama je skrenuta pažnja na činjenicu da se rokovi po pravilu ne poštuju, a da pored poteškoća koje su uzrokovane čekanjem na odgovore nadležnih organa uprave, razlozi za ovo se, u pojedinim slučajevima, mogu pronaći i u nepridržavanju redosleda faza u postupku.

Završni deo seminara bio je posvećen diskusiji kako u odnosu na ukazane probleme tokom uvodnih izlaganja, tako i na predstavljanje postojeće prakse i dilema koje, u vezi sa sprovođenjem postupka, imaju sudije. Pored toga što su potvrdili da imaju problema u poštovanju rokova, učesnici su kao problem naveli i otežano dostavljanje, a istakli su i da se u praksi dešava da predlagač samo navede svoje ime i prezime i da nije upisan u matičnu knjigu rođenih na osnovu čega sudija nema dovoljno informacija i ne zna od kog organa uprave bi zatražio podatke o licu pa je prinuđen da najpre zakaže ročište, iako su svesni da time odugovlače postupak. Jedan od praktičnih predloga za rešenje takvih situacija bio je da na pisarnicama svih sudova bude dostupna neka vrsta formulara iz koga bi se zainteresovana lica mogla obavestiti koje sve podatke predlog za utvrđivanje vremena i mesta rođenja treba da sadrži. Dodatno, postavljana su pitanja da li se postupak može sprovoditi za lica rođena na teritoriji Hrvatske ili Makedonije i kako tretirati izvode iz matične knjige rođenih izdate na teritoriji Kosova. Praktična pitanja odnosila su se na struku veštaka u ovom postupku, a ukazano je i na često otežanu komunikaciju sa predlagačima na ročištu. Iako su neka pitanja tokom savetovanja ostala otvorena, skup je ipak bio prilika za razmenu mišljenja i prakse postupanja sudija, a učesnici su organizaciju seminara u smislu sadržaja i korisnosti, u najvećoj meri ocenili pozitivno.

Najgore je kada nemate ličnu kartu (…) Milion puta sam se osećao drugačije zato što nemam dokumenta i sigurno je da me ljudi zbog toga drugačije vide. Ljudi se prema meni ponašaju kao da ne postojim ili kao da sam kriminalac.

Isa je rođen na Kosovu. Tokom sukoba 1999. godine, Isa beži u Srbiju. S obzirom da nije imao nijedan dokument kojim bi dokazao svoj identitet, Isa nije evidentiran kao interno raseljeno lice.

Svoj prvi dokument – izvod iz matične knjige rođenih – Isa je dobio 2013. godine kada je imao 29 godina, i to samo zahvaljujući novoj proceduri koja je uvedena 2012. godine. Do tog trenutka, Isa je bio pravno nevidljivo lice. Nije išao u školu niti je imao zdravstveno osiguranje. Izjave njegove vanbračne supruge i komšija su jedini dokaz o boravku koji poseduje.

Međutim, uprkos tome što je uspeo da registruje činjenicu svog rođenja, Isa je i dalje bez državljanstva. On ne može da stekne državljanstvo po ocu jer ni on nema državljanstvo (njegov otac rođen je u Makedoniji a od 1980. godine živi na Kosovu ali njegovo državljanstvo nikada nije zvanično registrovano) niti po majci (napustila ga je kada je imao samo dve nedelje a Isa ne zna da li je ona posedovala državljanstvo u trenutku njegovog rođenja). Bez državljanstva, Isa je lišen pristupa mnogim pravima.

“Ne mogu da se venčam, ne mogu da budem upisan kao otac svoje dece, ne mogu da posetim svoju porodicu na Kosovu. Ne mogu legalno da se zaposlim, ne mogu da primam socijalnu pomoć niti da se prijavim na zdravstveno osiguranje. Bez dokumenata i bez državljanstva kao i da ne postojite.“

Srbija trenutno nema postupak za utvrđivanje statusa lica bez državljanstva kojim bi se regulisao Isin status. Jedina opcija koju Isa trenutno ima je da pokuša da dobije državljanstvo Srbije naturalizacijom. Nažalost on ne može da obezbedi pismeni dokaz o boravku, što je jedan od zahteva. Tako Isa ostaje u začaranom krugu suočen sa bezizlaznom situacijom.

"Plašim se policije zbog neposedovanja dokumenata. Nadam se da će mi budućnost biti bolja i drugačija i nadam se da ću dobiti državljanstvo. Verujem da bi mi tada bilo mnogo bolje jer bih mogao da živim bez straha."

Potpišite peticiju ovde.

Evropska mreža za pitanja apatridije poziva sve evropske lidere i liderke da potpišu peticiju za zaštitu lica bez državljanstva.

Činjenica da u Evropi danas još uvek živi oko 600,000 lica bez državljanstva pokazuje da se na akciju odavno čeka. Sada je vreme za akciju.

Nedavno istraživanje pokazalo je da nedostatak načina na koji lica bez državljanstva mogu da regulišu svoj status ta lica dovodi u rizik od kršenja niza ljudskih prava. Mnoga lica bez državljanstva su siromašna ili primorana da spavaju na ulici. Drugi se nalaze u dugotrajnom imigracionom pritvoru uprkos tome što nemaju izgleda za povratak u zemlju porekla. Samo mali broj je u mogućnosti da prekine ovaj krug dok većina ostaje u pravnom vakumu.

Planirano je da se kampanja sprovede istovremeno sa obeležavanjem šezdesetogodišnjice Konvencije o statusu lica bez državljanstva iz 1954. godine i da se problem apatridije približi velikom broju ljudi. Kampanja će dostići vrhunac 14. oktobra 2014. godine kada će se širom Evrope organizovati akcije za borbu protiv apatridije i kada će se ova peticija predati evropskim liderima i liderkama.

Potpišite peticiju ovde

Pročitajte: Isa - lice bez državljanstva

Pogledajte animaciju: Svako ima pravo na državljanstvo

Astra, Društvo sudija Srbije i Autonomni ženski centar, uz podršku 38 organizacija civilnog društva, uputili su Otvoreno pismo povodom izmena i dopuna niza pravosudnih zakona koji su po hitnom postupku, bez javne rasprave i bez konsultacija stručne javnosti, ušlu u skupštinsku proceduru, 8.maja 2014. godine.

Imajući u vidu značaj i efekte koje će predložene mere imati za građane Srbije, ove organizacije zahtevaju da se pravosudni zakoni po hitnom postupku povuku iz procedure i vrate nadležnom Ministarstvu radi sprovođenja javne rasprave.

Reč je o zakonima koji predstavljaju temelje pravosudnog sistema Srbije i stoga ove organizacije izražavaju zabrinutost zbog činjenice da neke od predloženih mera mogu dovesti do pravne nesigurnosti i nejednakosti građana pred zakonom čime će se ugroziti osnovno pravo građana na dostupnost pravne zaštite i produbiti ionako veliko nepoverenje u pravni sistem, pravnu državu i vladavinu prava u Srbiji.

Preuzmite: Otvoreno pismo

U okviru projekta „Pristup socijalnoj i zdravstvenoj zaštiti za ugrožene grupe na jugu Srbije - II faza“, koji Praxis sprovodi uz podršku Fondacije Caritas iz Luksemburga od 01.11.2013-30.04.2014. godine, dana 10. aprila 2014. godine organizovan je okrugli sto u Vranju sa predstavnicima institucija i civilnog sektora u Pčinjskom okrugu. Okruglom stolu su prisustvovali predstavnici Centara za socijalni rad Pčinjskog okruga i Centra za razvoj lokalnih usluga socijalne zaštite grada Vranja, predstavnici Policijske uprave, predstavnici gradske uprave grada Vranja, predstavnici kancelarija za pitanja romske nacionalne manjine, Povereništva za izbegla i raseljena lica, kao i mnogobrojni predstavnici civilnog sektora (NVO Nexus Vranje, Društvo „Bakija Bakić“ Vranje, Društvo „Rom“ Vladičin Han, Romsko udruženje KHAM, NVO OFER Bujanovac i Romski kulturni centar Vranjska banja).

Ovom sastanku prethodio je niz aktivnosti sa ciljem da se sistem socijalne i zdravstvene zaštite unapredi i, samim tim, u što većoj meri poboljša položaj osetljivih društvenih grupa, Roma i inetrno raseljenih lica, u pristupu socioekonomskim pravima. Pružanjem informacija i saveta o sadržaju i obimu prava ciljnih grupa, ali i mehanizmima zaštite istih, kroz uvezivanje i jačanje saradnje među relevantnim pružaocima usluga na lokalnom nivou i njihovoj daljoj senzitizaciji u odnosu na osetljive potrebe pojedinih kategorija građana, kroz praćenje normativne regulative i administrativne prakse i javno zagovaranje za otklanjanje prepreka za ostvarivanje prava i insistiranje na uvođenju efikasnih i održivih rešenja doprinelo se ostvarivanju navedenog cilja.

Budući da je tokom održavanja sastanka iskazana jasna svest o posledicama izostanka intervencije nadležnih institucija u stanjima socijalne potrebe građana, predstavnici lokalnih zajednica koji su učestvovali na sastanku aktivno su doprineli definisanju preporuka u kojima su zajednički definisane ključne prepreke kada se govori o pristupu socioekonomskim pravima i predlozi za njihovo prevazilaženje.

PREPORUKE za prevazilaženje problema i uspostavljanje efikasnog sistema za ostvarivanje i zaštitu prava

• Predvideti afirmativne mere kojima bi se prepoznao poseban položaj i potrebe ugroženih grupa i tako im obezbediti jednak tretman i jednake mogućnosti u pristupu pravima.
• Usvojiti preostale podzakonske propise predviđene Zakonom o socijalnoj zaštiti kako bi se obezbedila puna implementacija Zakona, posebno podzakonski akt koji će regulisati uspostavljanje obavezujuće saradnje svih relevantrnih aktera zaduženih za podršku ranjivim grupama.
• Usvojiti lokalni akcioni plan/ove kojima će se predvideti načini i sredstva za razvoj usluga socijale i zdravstvene zaštite i međusektorska saradnja lokalnih institucija.
• Izmeniti koncept imovinskog cenzusa kod ostvarivanja prava na novčanu socijalnu pomoć kako bi se primena ovakvih ograničenja uskladila sa izmenjenim prilikama na tržištu rada i kapitala, a pogotovo u svetlu posledica aktuelne ekonomske krize.
• Izmeniti propise u smislu preciziranja jasnih kriterijuma na osnovu kojih se utvrđuje mogućnost propuštene zarade kod ostvarivanja prava na novčanu socijalnu pomoć, kako bi se sprečila proizvoljnost u odlučivanju, a propisi uskladili sa realnim mogućnostima i potrebama građana.
• Izmeniti Zakon o socijalnoj zaštiti, odnosno brisati član 84. kojim je propisano podnošenje tužbi za izdržavanje protiv srodnika kao uslov za ostvarivanje prava na novčanu socijalnu pomoć, s obzirom na efekte koje je obavezno parničenje predviđeno navedenim članom proizvelo u praksi.
• Pojednostaviti komplikovanu administrativnu proceduru u ostvarivanju prava na socijalnu pomoć i tako omogućiti najugroženijim građanima pristup pravima od kojih najčešće zavisi njihov opstanak.
• Obezbediti doslednu primenu Zakona o prebivalištu i boravištu građana u smislu prijave prebivališta na adresi centara za socijalni rad jer od ove mogućnosti neposredno zavisi ostvarivanje prava na zdravstvenu i socijalnu zaštitu, naročito kada su u pitanju Romi koji žive u neformalnim naseljima.
• Poboljšati koordinaciju različitih pružalaca usluga na lokalnom nivou, npr. ustanova Centara za socijalni rad i Nacionalne službe za zapošljavanje, kako bi se svaka mogućnost za radno angažovanje iskoristila i tako pružila mogućnost društvene inkluzije licu u stanju socijalne potrebe.
• Obezbediti kapacitete ustanova kako bi se adekvatno odgovorilo na postojeće potrebe obezbeđivanjem sredstava iz fondova i donacija namenjenih poboljšanju položaja ranjivih grupa.
• Uslove za ostvarivanje prava na socijalnu i zdravstvenu zaštitu učiniti dovoljno transparentnim i jasnim za sve kategorije građana.
• Intenzivirati saradnju između svih relevantnih aktera na lokalnom nivou, kako međusobno tako i sa organizacijama civilnog društva, u cilju poboljšanja pristupa pravima.
• Učiniti efikasnijom ulogu centara za socijalni rad u ostvarivanju prava na socijalnu zaštitu kada se radi o porodicama sa maloletnim licima o kojima ne brinu roditelji već druga lica koja formalno nisu staratelji dece, s obzirom na obavezu organa starateljstva da pokreće postupke za određivanje strateljstva i učestvuje u njima.
• Poštovati zakonske rokove za donošenje odluka (prvostepenih i drugostepenih) o priznavanju prava na socijalnu pomoć, kako bi sama pomoć imala svrhu, pogotovo kada je reč o jednokratnoj pomoći.
• Sprovesti obuke za zaposlene u insitucijama u cilju poboljšanja kvaliteta usluga koje pružaju i dalje senzitizacije prema potrebama i položaju korisnika.

Dana 20. februara 2014. godine u Surdulici je održan sastanak sa predstavnicima opštinskih organa, institucija i civilnog sektora. Sastanak je četvrti, ujedno poslednji po redu koji je Praxis organizovao u Pčinjskom okrugu u okviru projekta „Pristup socijalnoj i zdravstvenoj zaštiti za ugrožene grupe na jugu Srbije –II faza“ koji Praxis sprovodi uz podršku Fondacije Karitas iz Luksemburga. Sastanku su prisustvovali predstavnici ustanove Centra za socijalni rad, Odeljenja za dečiju zaštitu, Organizacije Crvenog krsta, član opštinskog veća, pedagoški asistenti OŠ „Vuk Karadžić“ i Pera Mačkatovac“ i predstavnici nevladinih organizacija Fondacija Caritas Luksemburg, Društvo za edukaciju Roma i Veliko Srce iz Surdulice, kao i romski aktivisti.

Na osnovu saznanja do kojih se došlo sprovođenjem aktivnosti na projektu, ugrožena populacija u opštini Surdulica se najčešće suočava sa problemima koji se odnose na ostvarivanje prava na jednokratnu i novčanu socijalnu pomoć. Ono što ističu kao najveću prepreku u pristupu pravu na socijalnu zaštitu jeste način na koji socijalni radnik opredeljuje iznos propuštene zarade, ali i način na koji se utvrđuje kompletan socioekonomski status porodice. Na sastanku su predstavnici nevladinih organizacija koje se bave zaštitom prava Roma ukazali na niz nepravilnosti i loš tretman u postupku utvrđivanja socioekonomskog statusa porodice. U ovakvim situacijama, socijalni radnik utvrđuje da lica mogu višak svog stambenog prostora da izdaju u zakup, kao i da mogu nepokretnu imovinu i pokretne stvari da prodaju, ostavljajući po strani raznovrsne okolnosti koje dovode u pitanje procenjene mogućnosti pojedinaca i porodica. Predstavnici ugrožene populacije su naveli da usled društvene netolerancije i izrazite socijalne distance u odnosu na romsku populaciju, gotovo je izvesno da su mogućnosti izdavanja viška stambenog prostora značajno smanjene. Isto tako, kada se radi o mogućnostima propuštene zarade, osim što dovode u pitanje legitimitet samog koncepta, predstavnici navode da nisu skloni da propuštaju mogućnosti da ostvare prihod, ali da prilika za zaradu gotovo da nema.

Predstavnica Centra za socijalni rad istakla je da realne potrebe građana daleko premašuju ograničena sredstva koja su republičkim budžetom predviđena za pomoć socijalno ugroženim pojedincima i porodicama, kao i da su kapaciteti ustanove ograničeni i najčešće nedovoljni jer u Centru za socijalni rad u Surdulici radi samo jedan socijalni radnik. Pored toga, predstavnica ustanove mišljenja je da, osim nedovoljnih kapaciteta ustanove, veliki problem, kako za podnosioce zahteva, tako i za donosioce odluka, predstavljaju pojedina normativna rešenja, poput propuštene zarade. Naime, saglasna je da je, pored ovako nedovoljno precizno definisane kategorije i činjenice da su kapaciteti veoma ograničeni, utvrđivanje pravilnog i potpunog činjeničnog stanja veoma otežano, u čemu građani najčešće vide povrede svojih prava.

Budući da na ovom skupu nije učestvovao niko od predstavnika Republičkog fonda za zdravstveno osiguranje, u delu sastanka koji se odnosi na pristup pravu na zdravstvenu zaštitu za ugrožene grupe građana konstatovano je da je pristup ovoj grupi prava neretko onemogućen upravo za najugroženija lica pa je zaključeno da je potrebno intezivirati javno zagovaranje za rešavanje ovog sistemskog problema.

As part of the project Access to Social Welfare and Health Protection for Vulnerable Groups in the South of Serbia - Phase II, implemented by Praxis with the support of the Foundation Caritas Luxembourg, on 4 February 2014 a meeting was held in Vladičin Han with representatives of municipal authorities, institutions and civil society. This is the third meeting that Praxis organised within this project in Pčinja District.

The meeting was attended by representatives of the Social Welfare Centre, representatives of the Department of General Administration responsible for administering civil records, Assistant  President of the Municipality, representatives of the National Employment Service, pedagogical assistant, trustee for refugees and displaced persons, health mediator and representatives of non-governmental organisations Association Rom Vladičin Han, Association “Roma of Vladičin Han”, Association „Khan", Association of Roma Intellectuals, as well as Roma activists.

Based on the information obtained during the implementation of project activities, including the meeting, vulnerable population in the Municipality of Vladičin Han is usually faced with the problems relating to the inability to register permanent residence and obstacles in exercising the right to financial social assistance. The reasons why individuals are not able to register their permanent residence at the addresses where they actually live lie mainly in their inability to provide proof of legal basis for residing in the residential building in which they live or in the consequence of common-law marriages entered by the minors who must provide the consent and presence of parents in order to submit a request for changing the address and issuing the identity card. Due to the inability to register their permanent residence, these persons are prevented from obtaining an ID card.

A number of underage mothers cannot exercise the right to health insurance in the Municipality of Vladičin Han since their permanent residence is in the place of their parents’ permanent residence. Representatives of the Republic Fund for Health Insurance and representatives of the Ministry of Interior did not attend the meeting, which means that it was not possible to obtain information from the representatives of relevant institutions about possible ways of overcoming these obstacles. It was noted that this problem required systemic solutions and that little could be done at the local level about the existing regulations in this field.

A large number of socially vulnerable citizens in this municipality are affected by deep poverty and therefore, in order to overcome the adverse financial situation, forced to address the Social Welfare Centre requesting the recognition of the right to social assistance or a one-off financial assistance. In this regard, by monitoring the individual cases of exercising the right to social assistance, it was found that these procedures were very lengthy and that decisions were not issued within the statutory deadlines, as pointed out by Praxis to representatives of the Social Welfare Centre. In addition, citizens mostly complain about inadequate treatment when submitting a request. In this respect, Director Dobri Stevanović, who has been in that position since recently, said he was aware of the described bad practice and that the improvement of institution’s work organisation had been planned through a series of measures, such as the introduction of reception officer who would be trained to work with members of vulnerable groups; printing of guides for the procedure before the Social Welfare Centre; education and sensitisation of institution staff in order to improve the quality of service provision. The Director stressed that he believed that close cooperation between the institution and civil society organisations was very important for ensuring the effective exercise of rights to social protection and that he would seek to enhance that cooperation.

The participants considered that such meetings were very useful for educating, informing and further sensitising the staff of institutions, in addition to being important for improving mutual cooperation.

Praxis, kao član i predstavnik Mreže organizacija za decu Srbije - MODS, od februara 2014. godine učestvuje u radu Upravljačke grupe za politike (Policy Steering Group - PSG), koju čine 16 nacionalnih mreža za decu iz Evrope, a koje okuplja panevropska mrežna organizacija za decu Eurochild iz Brisela. Upravljačka grupa za politike radi na ostvarivanju zajedničkog cilja da prava deteta i dobrobit dece budu u centru kreiranja politika na evropskom i nacionalnom nivou.

Drugi sastanak Upravljačke grupe za politike je održan u periodu od 12-13. februara 2014. godine u Briselu, na kom je učestvovala zamenica izvršne direktorke Praxisa Jasmina Miković, kao predstavnica MODS-a. Prvog dana sastanka predstavljen je izveštaj o aktivnostima od strane Sekretarijata Eurochild-a i diskutovano je o strateškom planu i programu rada Eurochild-a za 2014-2017. godinu, pregledu nacionalnih zagovaračkih prioriteta koji su izradile nacionalne mreže, zaduženjima članova PSG-a i modalitetima budućeg rada. Tom prilikom, kao najvažnije aktivnosti pomenute su: objavljivanje Manifesta prava deteta, evropska kampanja o deinstitucionalizaciji „Otvaramo vrata za decu Evrope“, zajednička akcija „ulaganje u decu“ evropskih mreža i organizacija za decu i kampanja zagovaranja za ratifikaciju III Fakultativnog protokola uz Konvenciju o pravima deteta o proceduri podnošenja predstavki Komitetu za prava deteta (OP3).

Drugi dan sastanka bio je posvećen predstojećim izborima za Evropski parlament, odnosno mogućnostima uticaja na izbore i na koji način je moguće da članovi Evropskog parlamenta osiguraju pravilno sprovođenje postojećih pravnih tekovina EU koje se odnose na decu i da dodatno unaprede zaštitu prava deteta sistematskim uključivanjem pitanja koja se odnose na decu u sve sektore politike, parlamentarne inicijative, zakonodavne i nezakonodavne aktivnosti. Pored toga, učesnici su imali priliku da prisustvuju događaju na kom je objavljena zajednička publikacija UNICEF-a i Eurochild-a „Ostvarivanje prava deteta: U korak sa Evropskom Unijom“, čiji je cilj da utiče na Evropsku uniju da unapredi ostvarivanje prava svakog deteta i intenzivira evropsku debatu o pravima deteta okupljanjem što većeg broja predstavnika iz Evrope, kao i da pokaže posvećenost predstavnika institucija i organizacija civilnog društva u jačanju delovanja Evropske unije u vezi sa pravima deteta. Tom prilikom, prisutnima se obratila i Vivian Reding, potpredsednica Evropske komisije, koja je ukazala na značaj objavljivanja te publikacije. Istakla je da utisci izneti u publikaciji od strane onih koji se bave pravima deteta iz različitih perspektiva u Evropskoj uniji predstavljaju dragoceni uvid u situaciju u kojoj se danas nalazimo. Vivian Reding je takođe navela da izgradnja pravednog i bezbednog okruženja za decu predstavlja prioritet Evropke komisije.

Videti vest: MODS na drugom sastanku Upravljačke grupe za politike Eurochild-a

Sekretarijat za socijalnu zaštitu Grada Beograda - Sektor za raseljavanje nehigijenskih naselja i socijalno stanovanje nezakonito obrađuje podatke o ličnosti Roma koji stanuju u socijalnim stanovima i kontejnerskim naseljima koja su formirana nakon sprovedenih prinudnih iseljenja.

Nevladina organizacija Praxis, druge domaće i međunarodne organizacije, kao i Zaštitnik građana, redovno primaju dopise Sekretarijata za socijalnu zaštitu u kojima se, prema Zakonu o zaštiti podataka o ličnosti, nalaze naročito osetljivi podaci o ličnosti stanovnika kontejnerskih naselja i socijalnih stanova. U ovim dopisima, Sekretarijat navodi imena i prezimena, jedinstvene matične brojeve građana, te druge podatke stanovnika u cilju „redovnog obaveštavanja o porodicama iz novoformiranih naselja i socijalnih stanova koje, i pored velikih napora koje Grad ulaže u unapređenje položaja Roma, odbijaju da se prilagode boljim uslovima života i remete život drugih porodica koje žele da žive normalno“.

Sekretarijat za socijalnu zaštitu Grada Beograda - Sektor za raseljavanje nehigijenskih naselja i socijalno stanovanje dalje navodi podatke u vezi sa sumnjom u izvršena krivična dela, međusobne seksualne odnose stanovnika naselja, „telesnu oštećenost“ dece pojedinih stanovnika naselja, te druge slične podatke. Pored toga, posebno je zabrinjavajuća činjenica da je Sektor za raseljavanje nehigijenskih naselja i socijalno stanovanje u svojim dopisima eksplicitno naveo da ove podatke prikuplja samo u odnosu na Rome koji stanuju u socijalnim stanovima i kontejnerskim naseljima.

Imajući ovo u vidu, Praxis je početkom septembra 2013. godine Povereniku za pristup informacijama od javnog značaja i zaštitu podataka o ličnosti podneo prijavu protiv Gradske uprave Grada Beograda zbog nezakonite obrade podataka o ličnosti. U sprovedenom nadzoru, Poverenik je utvrdio da broj i vrsta podataka koji se obrađuju nije srazmeran svrsi obrade čime je ova obrada nedozvoljena u smislu člana 8. tačke 7. Zakona o zaštiti podataka o ličnosti. Zbog toga je Poverenik za pristup informacijama od javnog značaja i zaštitu podataka o ličnosti upozorio Sekretarijat za socijalnu zaštitu grada Beograda - Sektor za raseljavanje nehigijenskih naselja i socijalno stanovanje na nedozvoljenost obrade i ostavio rok od 15 dana za otklanjanje utvrđenih nepravilnosti od dana prijema upozorenja Poverenika.

Imajući u vidu činjenicu da je nesporno da je Gradske uprava Grada Beograda neovlašćeno prikupljala podatke o ličnosti isključivo za lica romske nacionalnosti, te da se radilo o naročito osetljivim podacima i da su ti podaci čak i iznošeni iz zemlje, ostaje nejasno zašto Poverenik za pristup informacijama od javnog značaja i zaštitu podataka o ličnosti nije Sekretarijatu za socijalnu zaštitu Grada Beograda zabranio dalju obradu podataka o ličnosti i naredio brisanje podataka koji su prikupljeni bez pravnog osnova.