Dana 4. juna 2013. godine u Beogradu, Praxis je organizovao radionicu za članice Mreže pružalaca pravne pomoći na Zapadnom Balkanu (WeBLAN) uz podršku projekta ODIHR-a „Dobre prakse za integraciju Roma na Zapadnom Balkanu”. Kako je jedan od proklamovanih ciljeva WeBLAN-a doprinos sprečavanju i borbi protiv diskriminacije marginalizovanih zajednica, kao i jačanje regionalnih veza i prekogranične saradnje, radionica je održana sa ciljem sticanja novih znanja u oblasti zaštite od diskriminacije i razmene iskustva organizacija u pogledu zastupanja i zaštite žrtava diskriminacij. Gostujući predavač na radionici bio je Adam Vajs, pravni direktor organizacije AIR Centar iz Londona.

Uvodni deo radionice bio je posvećen strateškom parničenju u oblasti diskriminacije uz poseban osvrt na identifikovanje i građenje strateških slučajeva u vezi sa upisom u matičnu knjigu rođenih i državljanstvom. Adam Vajs je predstavio primere strateškog parničenja na evropskom nivou, različite vrste strateških slučajeva i njihov doprinos zagovaranju promena. Razmatrajući elemente moguće strategije rešavanja identifikovanih problema, predstavljeni su različiti nivoi intervencija kojima se mogu služiti organizacije za zaštitu ljudskih prava – zastupanje u velikom broju slučajeva pred prvostepenim i drugostepenim organima odakle bi se potencijalno izdvojio strateški slučaj, intervencija treće strane u postupcima pred Evropskim sudom za ljudska prava, sastavljanje izveštaja o stanju u praksi koji se podnose relevantnim ugovornim telima i organima EU i predstavljanje slučajeva iz prakse kojima se potkrepljuju identifikovani problemi.

Tokom diskusije o strategiji kojom se služe pojedinačne organizacije iz regiona utvrđeno je da je većina organizacija na slučajeve diskriminacije reagovala na različitim nivoima kao i da se iz njihove prakse već mogu izdvojiti slučajevi koji bi imali karakter strateških. Većina slučajeva u regionu odnosila se na diskriminaciju u oblasti obrazovanja i diskriminaciju osoba sa invaliditetom, ali su predstavljeni i slučajevi diskriminacije u oblasti upisa u matične knjige i ostvarivanja prava na adekvatno stanovanje. Kao zajednička karakteristika postupanja sudova u oblasti diskriminacije istaknuto je nedovoljno poznavanje međunarodnih standarda u oblasti zaštite od diskriminacije, relevantne prakse, ali i nespremnost da se diskriminacija kao takva i utvrdi.

Oslanjajući se na diskusiju i utvrđene probleme, drugi deo radionice odnosio se na predstavljanje prakse Evropskog suda za ljudska prava i odabrane slučajeve koji mogu poslužiti kao osnova za vođenje slučajeva zaštite Roma od diskriminacije pred domaćim organima. Praksa suda razmatrana je u kontekstu prava na poštovanje privatnog i porodičnog života, a posebno su razmatrana pitanja da li je došlo do mešanja države u ostvarivanje ovog prava, a ako jeste da li je takvo mešanje bilo u skladu sa zakonom, imalo legitiman cilj i bilo neophodno u demokratskom društvu. Još jednom je istaknut značaj beleženja individualnih slučajeva i priča kao najubedljivijeg načina da se ispitaju granice primene principa proporcionalnosti.

Na kraju, poslednja tema za diskusiju odnosila se na mogućnosti korišćenja situacionog testiranja prilikom dokazivanja diskriminacije. Kako nijedna organizacija članica WeBLAN-a nije imala praktičnog iskustva u korišćenju situacionog testiranja, radilo se na razvijanju planova testiranja potencijalnih slučajeva, razmatrane su prednosti i mane predloženih planova, kao i mogućnost njihovog sprovođenja.

Radionici je prisustvovalo 40 učesnika, među kojima su bili predstavnici organizacija WeBLAN-a, projekta “Dobre prakse za integraciju Roma na Zapadnom Balkanu” i organizacije Pravna pomoć iz Tirane.

Preuzmite: Prezentacija Adama Vajsa

Preuzmite izveštaj: OVDE

Međunarodna organizacija Plan organizovala je izložbu fotografija pod nazivom „Učini me vidljivim - Upis činjenice rođenja je važan“ u zgradi Ujedinjenih nacija u Ženevi.

Izložba fotografija organizovana je u cilju skretanja pažnje javnosti na dijalog o rezoluciji Saveta za ljudska prava o upisu činjenice rođenja i prava na pravni subjektivitet. Lica koja nisu upisana u matičnu knjigu rođenih ne uživaju osnovna ljudska prava, zaštitu države i izložena su mnogobrojnim bezbednosnim rizicima. Rezolucija Saveta za ljudska prava ističe obavezu država da obezbedi upis činjenice rođenja dece odmah po rođenju.

Na poziv organizatora, Praxis se, kao dugogodišnji pružalac pravne pomoći pravno nevidljivim licima u Srbiji, našao među autorima fotografija. Fotografije dece iz Afrike, Azije, Latinske Amerike i Evrope ukazuju na rasprostranjenost problema upisa činjenice rođenja širom sveta.

Izložbu je 6. marta 2013. godine otvorio generalni direktor UN-a u Ženevi, a među posetiocima izložbe bili su i predstavnici Komiteta za prava deteta, Specijalnog izvestioca o nasilju nad decom, Svetske organizacije rada, Svetske zdravstvene organizacije, Visokog Komesarijata za ljudska prava, Visokog komesarijata za izbeglice, međunarodnih nevladinih organizacija i organizacije Plan iz Bangladeša, Švedske i Finske.

Pogledajte: Brošura sa fotografijama

Rezolucija Saveta za ljudska prava o upisu činjenice rođenja

Prema informacijama dobijenim od stanovnika pojedinih kontejnerskih naselja u Beogradu, Sekretarijat za socijalnu zaštitu ukinuo je obroke u Narodnoj kuhinji za stanovnike naselja Makiš 2, Jabučki rit i Barajevo i delu stanovnika kontejnerskog naselja u Malom Leskovcu. Prema informacijama koje je dobio Dečji romski centar hrana će biti ukinuta i u naselju Kijevo od 1. juna 2013. godine.

Tim povodom, Sekretarijat za socijalnu zaštitu je obavestio stanovnike kontejnerskih naselja da se obrate Gradskom centru za socijalni rad kako bi “legalno” ostvarili pravo na novčanu pomoć i Narodnu kuhinju.

Takvim postupanjem Sekretarijata najviše su pogođena lica koja nemaju regulisan status, odnosno ne poseduju identifikacione dokumente, uzimajući u obzir da je procedura za ostvarivanje prava na novčanu socijalnu pomoć komplikovana i duga (zahteva se prilaganje brojnih dokaza, postupak traje u proseku najmanje 4 do 6 meseci).

Za više informacija videti saopštenje: Grad Beograd ukinuo ishranu u Narodnoj kuhinji delu stanovnika kontejnerskih naselja

Prema informacijama dobijenim od stanovnika pojedinih kontejnerskih naselja u Beogradu, Sekratarijat za socijalnu zaštitu ukinuo je ishranu preko Narodne kuhinje za stanovnike naselja Makiš 2, Jabučki rit i Barajevo i delu kontejnerskog naselja u Malom Leskovcu. Prema informacijama koje je dobio Dečiji romski centar hrana će biti ukinuta i u naselju Kijevo od 1.6.2013. godine.

Makiš 2
Stanovnici naselja Makiš 2 su za prestanak ishrane saznali tek kada su otišli da preuzmu obroke u Narodnoj kuhinji. Do 27.5.2013. godine oni nisu primili nikakve informacije o razlozima za ukidanje obroka preko Narodne kuhinje. U Gradskom centru za socijalni rad, odeljenje Čukarica  im je rečeno da se obrate Sekretarijatu za socijalnu zaštitu. Pored toga, A. G, S. Š, S. J. i S. D, stanovnici naselja Makiš 2, obavestili su nas da su predstavnici Gradskog centra za socijalni rad, odeljenje Čukarica pretili da će oduzeti decu onim porodicama koje ne mogu da obezbede minimum egzistencije za sebe.

U telefonskom razgovoru koji je Praxis obavio sa zamenicom sekretara za socijalnu zaštitu Aleksandrom Krstić, obavešteni smo da je razlog ukidanja obroka za stanovnike kontejnerskih naselja činjenica da su sada dobili dokumente tako da „nije više dužnost Sekretarijata da im obezbeđuje korišćenje Narodne kuhinje već da stanovnici naselja treba da odu u Centar za socijalni rad i da se prijave na Narodnu kuhinju“.

Jabučki rit
Prema informacijama Romskog centra za žene i decu „Daje” i Dečijeg romskog centra, u naselju Jabučki rit sve porodice su prestale da primaju obroke preko Narodne kuhinje. U ovom naselju ima ukupno 18 porodica, među kojima je 4 trudnice, 8 beba i 17 dece. Prema informacijama koje su dobijene, većina dece iz naselja su trenutno bolesna. Jedan stanovnik ovog naselja, R.K, koji pati od hroničnih bolesti i dijabetičar je, trenutno je usled pogoršanja zdravstvenog stanja na bolničkom lečenju. Pored toga, M.S. i H.A, stanovnice ovog naselja u proteklih nekoliko dana tražile su hitnu medicinsku pomoć. Naselje je izuzetno udaljeno od centralnog dela opštine Palilula, a među stanovnicima se nalaze i lica koja nemaju regulisana statusna pitanja zbog čega ne mogu da ostvaruju pravo na socijalnu zaštitu. Zbog svega navedenog smatramo da su stanovnici ovog naselja najugroženiji novonastalom situacijom.

Kijevo
Prema informacijama koje je Dečiji romski centar i NVO „Mali princ” dobio od stanovnika naselja, njima će ishrana preko Narodne kuhinje biti ukinuta 1.6.2013. godine. Ipak, jedan stanovnik ovog naselja navodi suprotno, odnosno da problem sa ostvarivanjem prava na obroke preko Sekretarijata za socijalnu zaštitu u ovom naselju ne postoji.

Barajevo
Prema informacijama kojima raspolaže Dečiji romski centar u ovom naselju je juče, 28.5.2013. godine ukinuta hrana za stanovnike naselja koji ne primaju novčanu socijalnu pomoć.

Ostala kontejnerska naselja u Beogradu
Zbog hitnosti situacije i nemogućnosti da telefonom kontaktiramo stanovnike svih kontejnerskih naselja ne možemo sa sigurnošću utvrditi da li problem sa prestankom obezbeđivanja obroka preko Sekretarijata za socijalnu zaštitu postoji u svim kontejnerskim naseljima. Ipak, prema informacijama kojima raspolažemo može se zaključiti da je situacija izuzetno urgentna i da je neophodna hitna reakcija.

Pozadina problema
Prema odredbama čl. 69 – 71 Odluke o pravima i uslugama socijalne zaštite Grada Beograda pravo na besplatan obrok, po pravilu može da ostvaruje pojedinac i porodica ako su korisnici prava na novčanu socijalnu pomoć. Izuzetno, ovo pravo može da ostvari lice čiji prihod po članu domaćintva ne prelazi 50% minimalne zarade za mesec koji prethodi mesecu u kome je podnet zahtev pod uslovom da su:

• stara i iznemogla lica čiji srodnici nisu u mogućnosti da im ovu pomoć pruže
• imaju u porodici lice koje je ostvarilo pravo na dodatak za pomoć i negu drugog lica

Imajući u vidu da u kontejnerskim naseljima stanuje određeni broj lica koja nemaju regulisan status, kao i da procedura za ostvarivanje prava na novčanu socijalnu pomoć traje u proseku najmanje 4 do 6 meseci, i da iziskuje veliki broj dokumenata i podrazumeva komplikovanu proceduru, stanovnici kontejnerskih naselja kojima je ukinuta ishrana preko Narodne kuhinje koju im je obezbeđivao Sekretarijat za socijalnu zaštitu Grada Beograda nisu u mogućnosti da sami obezbede minimum egzistencije za sebe i članove svojih porodica.

Izveštaj pripremili:
Praxis
Romski centar za žene i decu „Daje”
Dečiji romski centar
Regionalni centar za manjine
Dečiji centar „Mali princ”

Preuzmite Izveštaj
Preuzmite Obaveštenje Gradske uprave o ukidanju hrane u u narodnoj kuhinji za stanovnike kontejnerskih naselja

Praxis je objavio izveštaj Analiza glavnih prepreka i problema u pristupu Roma pravu na adekvatno stanovanje u okviru projekta Doprinos socijalnoj inkluziji i borbi protiv diskriminacije marginalizovane populacije u Srbiji.

Izveštaj se odnosi na osnovna pitanja ostvarivanja prava na adekvatno stanovanje u Srbiji i obuhvata period od 2009. do kraja 2012. godine. U ovom periodu, povećan je broj prinudnih iseljenja neformalnih romskih naselja (18 velikih iseljenja koja su obuhvatila preko 2 800 Roma) i pojedinačnih slučajeva iseljenja (najmanje 1 000 za samo dve godine) i po prvi put je utvrđena i diskriminacija Roma u ostvarivanju prava na adekvatno stanovanje. Nasuprot tome, odgovori vlasti koji se odnose na pristup stanovnika neformalnih naselja adekvatnom stanovanju su nedovoljni.

Pročitati vest u dnevnom listu Danas
Preuzmiteizveštaj

Praxis je objavio izveštaj „Analiza glavnih prepreka i problema u pristupu Roma pravu na adekvatno stanovanje“ u okviru projekta Doprinos socijalnoj inkluziji i borbi protiv diskriminacije marginalizovane populacije u Srbiji finansiranog od strane Ministarstva inostranih poslova Kraljevine Norveške.

Izveštaj se odnosi na osnovna pitanja ostvarivanja prava na adekvatno stanovanje u Srbiji i obuhvata period od 2009. do kraja 2012. godine. U ovom periodu, povećan je broj prinudnih iseljenja neformalnih romskih naselja (18 velikih iseljenja koja su obuhvatila preko 2 800 Roma) i pojedinačnih slučajeva iseljenja (najmanje 1 000 za samo dve godine) i po prvi put je utvrđena i diskriminacija Roma u ostvarivanju prava na adekvatno stanovanje. Nasuprot tome,  odgovori vlasti koji se odnose na pristup stanovnika neformalnih naselja adekvatnom stanovanju su nedovoljni.

Ako izuzmemo činjenicu da je donošenjem Strategije za unapređivanje položaja Roma u Republici Srbiji prepoznat problem sa kojim se suočavaju Romi u ostvarivanju prava na adekvatno stanovanje, malo toga je na ovom polju do sada učinjeno. Pored prinudnih iseljenja koja se sprovode u suprotnosti sa međunarodnim standardima ljudskih prava i koja su najozbiljnija prepreka za ostvarivanje prava na adekvatno stanovanje, izuzetno mali broj romskih naselja je legalizovan ili je za njih pokrenut proces legalizacije. U neformalnim naseljima Romi često imaju otežan ili uopšte nemaju pristup osnovnim ljudskim pravima, a slična situacija je i u kontejnerskim naseljima koja nastaju posle iseljenja neformalnih naselja. U ostvarivanju prava na adekvatno stanovanje posebno su ugrožena interno raseljena lica sa Kosova, starije osobe, osobe sa invaliditetom i žene.
Nepostojanje pravnog okvira kojim bi se regulisali postupci iseljenja i prevaziđeni zakonski tekstovi u oblasti stanovanja, samo dodatno pokazuju nespremnost države da preduzme korake za unapređenje ostvarivanja prava na adekvatno stanovanje Roma.

Imajući u vidu postojanje velikog broja neformalnih romskih naselja, izuzetno loše uslove stanovanja u jednom broju naselja, nepostojanje evidencija o ovim naseljima kao i probleme koji su evidentirani u analizi koja je objavljena, može se postaviti pitanje sistemske diskriminacije Roma u ostvarivanju prava na adekvatno stanovanje. Ukoliko hitno ne dođe do promena u oblasti prava na adekvatno stanovanje, mogu se očekivati dalja teška kršenja prava na adekvatno stanovanje Roma.

Preuzmite izveštaj: Analiza glavnih prepreka i problema u pristupu Roma pravu na adekvatno stanovanje

Praxis je, uz podršku ODIHR projekta „Dobre prakse za integraciju Roma na Zapadnom Balkanu“ i kancelarije Visokog komesarijata Ujedinjenih nacija za izbeglice, 23. aprila 2013. godine u Beogradu organizovao Zajedničku radionicu Evropske mreže za pitanja apatridije (ENS) i Mreže pružalaca pravne pomoći na Zapadnom Balkanu (WeBLAN) sa ciljem da se kroz analizu problema apatridije u zemljama regiona, promovisanjem međunarodnih standarda, kao i razmenom iskustava i primera dobrih praksi doprinese rešavanju problema lica bez državljanstva na teritoriji Zapadnog Balkana.

Pripremajući se za radionicu organizacije članice WeBLAN-a popunile su Obrazac istraživanja apatridije na Zapadnom Balkanu prethodno izrađen i definisan u saradnji sa predstavnicima ENS-e. Za svaku od zemalja regiona urađena je analiza nacionalnog zakonodavstva i stanja u praksi kako bi se sagledale razmere problema u vezi sa ostvarivanjem prava na državljanstvo i kako bi se utvrdilo koje su to osobe, odnosno grupe koje se nalazi u riziku od apatridije. Dodatno, cilj je bio da se utvrdi da li nacionalna zakonodavstva sadrže zaštitne mehanizme podobne da spreče nastanak apatridije, kao i da se utvrdi da li domaće pravo sadrži odgovarajuće propise ili odredbe koje bi bile podobne da licima bez državljanstva pruže adekvatan tretman i pristup osnovnim pravima. Na kraju, istraživanjem su ispitane aktivnosti, inicijative ili nove tendencije koje su od značaja za ostvarivanje prava na državljanstvo, kao i angažovanje državnih organa u cilju rešavanja postojećih problema.

Nakon uvodnog dela radionice koji je bio posvećen predstavljanju obe mreže, njihovih ciljeva i aktivnosti, organizacije članice WeBLAN-a predstavile su i najznačajnije aspekte navedenih istraživanja tokom sesije posvećene diskriminaciji i apatridiji. Istraživanje je pokazalo da su uzroci rizika od apatridije slični u svim zemljama, da se u najvećoj meri odnose na neupisivanje činjenice rođenja ili se javljaju kao posledica raspada SFRJ i migracija. Većina lica koja nisu upisana u matične knjige rođenih ili su neutvrđenog državljanstva su pripadnici romske populacije, dok su statistički podaci o njihovom broju nedostupni ili neprecizni i u najvećoj meri se oslanjanju na procene UNHCR-a ili istraživanja nevladinih organizacija. U pogledu usklađenosti sa najvažnijim međunarodnim i regionalnom instrumentima, utvrđeno je da su sve zemlje potpisnice Konvencije o pravnom položaju lica bez državljanstva ili u nacionalnom zakonodavstvu sadrže odredbe koje su u skladu sa Konvencijom. S druge strane, Konvenciju o smanjenju broja lica bez državljanstva ratifikovale su samo Hrvatska i Srbija, dok su Evropsku konvenciju o državljanstvu ratifikovale Bosna i Hercegovina, Makedonija i Crna Gora. Takođe, zajednička karakteristika svih zemalja je nepostojanje procedure za utvrđivanje statusa lica bez državljanstva što predstavlja i prepreku za pribavljanje identifikacionih dokumenata i pristup pravima koja su garantovana ovoj kategoriji lica. Na kraju, stepen angažovanja relevantnih državnih organa i inicijativa usmerenih na rešavanje problema lica u riziku od apatridije razlikuje se od zemlje do zemlje, a kao primer dobre prakse istaknuto je normiranje sudskog postupka utvrđivanja vremena i mesta rođenja u Srbiji, kao i potpisivanje Sporazuma o razumevanju između Ministarstva pravde i državne uprave, Zaštitnika građana i UNHCR-a sa ciljem sprovođenja konkretnih aktivnosti usmerenih na rešavanje problema lica u riziku od apatridije.

Tokom drugog dela radionice, predstavnici ENS-e su izlagali na teme državljanstva, prevencije apatridije i smanjenja broja lica bez državljanstva, utvrđivanja statusa lica bez državljanstva i njihove zaštite, strateškom parničenju i međunarodnom zagovaranju za rešavanje problema apatridije. Razmatrajući pojam apatridije, definiciju i koncepte zaštite apatrida ukazano je na važnost pravilnog razumevanja i definisanja pojma lica bez državljanstva. Kroz kratke studije slučajeva analizirani su najznačajniji aspekti definicije lica bez državljanstva i date smernice u pogledu njihovog tumačenja posebno u kontekstu toga kada se neko lice ne smatra državljaninom u skladu sa zakonom i praksom neke države. Posebno je razmatran pojam lica u riziku od apatridije, a na osnovu iznetih podataka obavljenog istraživanja uporedno su razmatrani postojeći zaštitni mehanizmi i njihova delotvornost u smislu prevencije pojave lica bez državljanstva. Imajući u vidu da nijedna od zemalja regiona nema propisanu proceduru utvrđivanja statusa lica bez državljanstva, predstavnici ENS-a su predstavili i postojeće procedure za utvrđivanje statusa na evropskom nivou, prednosti i mane važećih rešenja, dajući istovremeno argumente kojima bi se organizacije iz regiona mogle služiti prilikom zagovaranja za propisivanje procedure u svojim zemljama. Takođe, u kontekstu zaštite lica bez državljanstva razmatran je značaj strateškog parničenja u ovoj oblasti i prikazani su najznačajniji slučajevi iz prakse Evropskog suda za ljudska prava. Na kraju, razgovarano je o značaju javnog zagovaranja za rešavanje problema lica bez državljanstva na međunarodnom i regionalnom nivou.

Radionici je prisustvovalo ukupno 44 učesnika, a pored predstavnika organizacija članica WeBLAN-a i ENS-e, učešće u radu uzeli su i predstavnici kancelarija UNHCR-a iz Bosne i Hercegovine, Crne Gore, Makedonije, Hrvatske, Srbije, Kosova i Italije, projekta „Dobre prakse za integraciju Roma na Zapadnom Balkanu“ i misije OEBS-a u Srbiji, kao i predstavnici Italijanskog saveta za izbeglice i organizacije Pravna pomoć Tirana.

Prezentacije:
Evropska mreža za pitanja apatridijie, prezentacija Krisa Neša
Evropska mreža za pitanja apatridije, prezentacija Lore van Vas
Evropska mreža za pitanja apatridije, prezentacija Amala de Čikere
Evropska mreža za pitanja apatridije, prezentacija Gabora Djulaja
Evropska mreža za pitanja apatridije, prezentacija Maksima Ferštmana
WeBLAN, prezentacija Naima Osmanija, CRP Kosovo

Videti:
Blog Ivanke Kostic
Blog Laure van Vas
Vest na BPRI sajtu

Izveštaj Pristup socijalnoj i zdravstvenoj zaštiti za ugrožene grupe na jugu Srbije nastao je kao deo aktivnosti na istoimenom projektu, finansiranom od strane Fondacije Caritas iz Luksemburga. Projektne aktivnosti sprovodile su se u periodu od 1. decembra 2012. godine do 31. maja 2013. godine na teritoriji sedam opština Pčinjskog okruga (Vranje, Bujanovac, Vladičin Han, Surdulica, Trgovište, Preševo i Bosilegrad).

Cilj izveštaja je da se što potpunije sagleda situacija kada je reč o pristupu pravima iz oblasti socijalne i zdravstvene zaštite za ugroženu populaciju u južnim opštinama. Podaci koji su prikazani u izveštaju dobijeni su neposredno od lica koja pripadaju posebno osetljivim grupama, poput Roma i interno raseljenih lica, zatim na sastancima sa predstavnicima institucija u čijoj je nadležnosti odlučivanje o navedenim socioekonomskim pravima, kao i na treningu, organizovanom za romske aktiviste i predstavnike organizacija civilnog društva. Značajne informacije dobijene su pružanjem pravne pomoći za ostvarivanje navedenih prava u pojedinačnim slučajevima.

Preuzmite izveštaj Pristup socijalnoj i zdravstvenoj zaštiti za ugrožene grupe na jugu Srbije

Preuzmite izveštaj: OVDE